Wirusowe zapalenie wątroby (WZW) to choroba zakaźna wątroby o ostrym przebiegu, wywoływana przez wirusy hepatotropowe, które prowadzą do uszkodzenia wątroby. Według Światowej Organizacji Zdrowia schorzenia związane z WZW są jednym z największych zagrożeń dla ludzkości i stanowią obecnie ósmą przyczynę zgonów na całym świecie.
Szacuje się, że na świecie około 240 mln osób jest przewlekle zakażonych HBV, a blisko 700 tys. rocznie umiera z powodu powikłań – mówi Anna Leder, rzeczniczka prasowa łódzkiego oddziału NFZ. – U 78-85% osób zakażonych HCV (wirus zapalenia wątroby typu C) dochodzi do przewlekłej infekcji, z tego u ok. 20% pacjentów rozwija się marskość wątroby, a następnie rak wątrobowokomórkowy, 130-150 mln osób na świecie jest zakażonych HCV. Co roku odnotowuje się 1,4 mln zgonów spowodowanych następstwami przewlekłych zakażeń wirusami wywołującymi WZW typu B i C. 90% Polaków nigdy nie wykonało badań diagnostycznych w kierunku Wirusowego Zapalenia Wątroby. Jest to choroba wywołana przez wirusy zapalenia wątroby, która charakteryzuje się zmianami martwiczo-zapalnymi w wątrobie. Najczęściej wywołana jest wirusami typu A (HAV), B (HBV), C (HCV). Wirus HAV przenoszony jest drogą pokarmową i powoduje zwykle ostre zapalenie wątroby.
Wirusy HBV i HCV mogą przenosić się poprzez:
kontakty seksualne, w których może dojść do kontaktu z krwią;
używanie zanieczyszczonych igieł i strzykawek przez osoby zażywające narkotyki;
skażony sprzęt medyczny;
korzystanie z przedmiotów na których może znajdować się krew, np.: wspólne szczoteczki do zębów, maszynki do golenia;
robienie tatuażu lub w trakcie zabiegów kosmetycznych;
zakażonego członka rodziny w jednym gospodarstwie domowym oraz z matki na dziecko w trakcie porodu.W Polsce, spośród wirusów uszkadzających wątrobę najczęściej występują zakażenia wirusami HBV i HCV.
WZW typu B
WZW typu B nazywane dawniej żółtaczką wszczepienną, jest jedną z najgroźniejszych chorób zakaźnych u człowieka – uzupełnia Anna Leder. – Może przebiegać w postaci przewlekłej lub ostrej. Ostra infekcja może przebiegać z objawami o nasileniu średnim do bardzo ciężkiego. Przewlekłe zapalenie wątroby może doprowadzić do marskości lub nowotworu wątroby. Może również występować w postaci bezobjawowej, a jedyną oznaką uszkodzenia komórek wątroby jest podwyższenie aktywności enzymów wątrobowych (ALAT, ASPAT, GGTP). Objawem ostrego zakażenia HBV jest zażółcenie skóry i białkówek oczu, osłabienie, ciemny kolor moczu, zaburzenia przewodu pokarmowego oraz brak apetytu. Objawy te pojawiają się do 6 mies. od zakażenia. Infekcja tym wirusem zwykle utrzymuje się przez całe życie.
WZW typu C
Wirusowe zapalenie wątroby typu C to choroba zakaźna wywołana przez wirusa HCV. U około 80% osób zakażenie przebiega bezobjawowo. Mogą jednak pojawiać się takie objawy jak zmęczenie, utrata apetytu, odbarwione stolce lub zażółcenie białek oczu. U ok. 50-70% osób pojawią się przewlekłe następstwa choroby. Okres wylęgania choroby wynosi do 6 miesięcy. Badanie krwi w kierunku wykrycia przeciwciał zaleca się osobom, które między innymi: mają podwyższoną aktywność enzymów (ALT) i (AST), małopłytkowość, zażywały narkotyki, są przewlekle dializowane, są dziećmi matek u których wykryto zakażenie, miały przetaczaną krew lub są zakażone wirusem HIV czy HBV.
Szczepienia przeciwko HBV są aktualnie najbardziej skutecznym sposobem zapobiegania zakażeniu. Zachorowalność na tę chorobę obniżyła się od chwili wprowadzenia w latach 90-tych obowiązkowych szczepień ochronnych.
Oprócz obowiązkowego szczepienia noworodków, szczepienie jest zalecane:
osobom starszym, które wcześniej nie były szczepione;
osobom, które ze względu na tryb życia i wykonywane zajęcia są narażone na zakażenia związane z uszkodzeniem ciągłości tkanek;
osobom przewlekle chorym o wysokim ryzyku zakażenia.
Przeciwko WZW C nie ma szczepionki, są natomiast skuteczne leki w 98-99% – mówi Anna Leder. – Najlepszą metodą zapobiegania chorobie jest przestrzeganie zasad zapobiegania zakażeniom w placówkach medycznych oraz sterylizacja sprzętu i używanie sprzętu jednorazowego użytku. Istnieją skuteczne szczepionki przeciwko WZW typu A, wystarczą dwie dawki szczepionki aby uodpornić się na całe życie. Najbardziej skuteczną metodą profilaktyki WZW jest przestrzeganie zasad higieny (częste mycie rąk), poprawa warunków sanitarnych oraz szczepienia ochronne.
Podstawą w rozpoznaniu WZW typu A jest wykrycie w surowicy chorego przeciwciał anty HAV w klasie IgM. Możliwe jest wykonanie badań całkowitych przeciwciał anty – HAV, w którym oznaczone są przeciwciała klasy IgM i IgG, wykrywa ono zarówno świeże, jak i dawniej przebyte zakażenie HAV. Badaniem wykrywającym zakażenie HBV (wirus zapalenia wątroby typu B) jest obecność we krwi antygenu HBs, gdzie dodatni wynik oznacza zakażenie wirusem typu B. Badanie to jest refundowane przez NFZ, a skierowanie może wystawić lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. Podstawowym badaniem do wykrycia WZW typu C jest test na obecność przeciwciał anty-HCV /przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu C/. Jeśli wynik testu jest dodatni to pacjent jest kierowany do Poradni Chorób Zakaźnych celem wykonania dodatkowego specjalistycznego badania z krwi.
